روندهای حاکم بر صنعت آموزش

در سراسر دنیا آموزش عالی نقش بسیار مهمی در توسعه کشور ایفا می‌کند. سیستم آموزش عالی نه تنها باعث افزایش کیفیت منابع انسانی می‌شود بلکه دستاوردهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیز در پی دارد. بسیاری از کشورها در دنیا برای رسیدن به رشد اقتصادی و اجتماعی، سرمایه‌گذاری قابل توجهی جهت معرفی و ارتقاء صنعت آموزش و سیستم آموزش عالی خود می‌کنند.

حال در کشورهای درحال توسعه دولت به تنهایی توانایی پیشبرد اموزش عالی را ندارد. اینجاست که موسسات آموزش عالی غیردولتی می‌توانند نقش بسیار موثری در توسعه آموزش عالی ایفا نمایند. موسسات غیردولتی با توجه به نیاز دانش پذیران و تقاضای جامعه دوره‌های مختلفی در تکمیل خدمات دانشگاه‌های داخلی و خارجی دولتی ارائه می‌دهند.

حال کشور ایران از این قائده مستثنی نیست و صنعت آموزش در دهه‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. با توجه به آمار در شرایط کنونی بازار عرضه و تقاضا (آموزش و بازار کار) همخوانی ندارد و دانشگاه‌ها بیش از نیاز جامعه اقدام به تربیت نیروی انسانی کرده‌اند. با این وجود بازار کار عرصه رقابت برای نیروهای انسانی تحصیل کرده است که بتوانند با استفاده از تخصص موقعیت‌های مناسب را برای خود کسب نمایند.

موسسات آموزشی غیر دولتی در راستای افزایش کیفیت تخصصی نیروهای انسانی اقدام به برگزاری دوره‌های تخصصی برای دانشجویان، مدیران و کارکنان شرکتهای مختلف کرده است. شهر تهران به‌عنوان مرکزیت فعالیت‌های اقتصادی و آموزشی در کشور همواره مورد توجه موسسات آموزشی خصوصی بوده و یک بازار رقابتی جذاب جهت جذب دانش‌پذیران ایجاد شده است. در این میان موسساتی به موفقیت دست خواهند یافت که یک استراتژی کسب و کار مشخص و به‌روز برای خود داشته باشند. تحلیل بازار با استفاده از بررسی وضعیت فعلی، اطلاعات موجود و رصد رقباء می‌تواند در تعیین نقشه راه و ایجاد یک استراتژی موفق بسیار موثر باشد.

در این گزارش جهت بهره‌وری حداکثری از صنعت آموزش در ایران و بازار آموزشی شهر تهران، موسسات فعال (به ویژه در زمینه صنعت ساختمان) شناسایی و مورد بررسی قرار خواهند گرفت تا وضعیت فعلی بازار از لحاظ هزینه و مشخصات دوره‌ها تا حدودی مشخص شود. در نهایت بررسی روش‌های توین آموزشی و استراتژی‌های موفق در سطح دنیا با توجه به منابع و مستندات موجود در سطح اینترنت باعث دستیابی به موارد پیشنهادی جهت نیل به توسعه هر چه بهتر آکادمی کارگشا خواهد شد.

مقدمه

آموزش عالی آزاد، آموزشی غیررسمی و بالاتر از سطح متوسطه است که در قالب دوره‌های تخصصی و کاربردی کوتاه مدت اجرا می‌شود و به دانش آموختگان این دوره‌ها گواهی گذراندن دوره بدون استفاده از عناوین رسمی دانشگاهی ( مانند کاردانی ، کارشناسی و … یا معادل  آنها) اعطا می‌شود. (آیین نامه دوره‌های آموزش عالی آزاد، 1378)

دوره‌های آموزش عالی آزاد در صنعت آموزش شامل انواع زیر است:

• بازآموزی و آموزش تکمیلی برای دانش آموختگان دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی؛
• آموزش ضمن خدمت کارکنان سازمان‌های دولتی و غیردولتی؛
• آموزش تخصصی متناسب با نیاز بازار کار؛
• آموزش مورد نیاز و علاقه آحاد جامعه.

روند در بازار

توسعه یک کشور در گرو افزایش کیفیت نیروی انسانی است که سیاستمداران را برآن داشته تا در جهت نیل به توسعه پایدار توجه ویژه‌ای به صنعت آموزش و به‌خصوص آموزش عالی داشته باشند. با توجه این مسئله که دولت خود به تنهایی توانایی پیشبرد اهداف آموزش عالی را ندارد، موسسات آموزش عالی آزاد بعنوان بازوهای یاری دهنده‌ دولت در امر آموزش وارد عرصه بازار می‌شوند. کشور ایران نیز در دهه‌های اخیر رشد قابل توجهی در گسترش صنعت آموزش عالی در سراسر کشور داشته است.

با توجه به گفته کارشناسان افزایش بی‌رویه دانشگاه‌های با توجه به منافع حزبی و سیاسی در کشور رخ داده و این افزایش باعث افت کیفیت فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های کشور شده است. در این میان اشتغال در کشور ایران در کنار دیگر کشورهای دنیا به‌عنوان دغدغه‌های مهم مردم شناخته می‌شود. توانمندسازی نیروهای انسانی و مهارت آموزی در بستر صنعت آموزش جزء لاینفک توسعه است.

حال با توجه به افزایش بی‌رویه دانشگاه‌ها در کشور و عدم همخوانی بازار عرضه و تقاضای نیروی انسانی، بازار کار به عرصه رقابت بین افراد شده است. در بازار کار فعلی کشور نیروی انسانی آموزش دیده‌ای که بتواند مهارتهای مرتبط با تخصص خود را ارتقاء دهد می‌تواند موقعیت‌های شغلی مناسبی را برای خود ایجاد نماید.

حال موسسات آموزش عالی آزاد با آگاهی از این مسئله با برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف اقدام به توانمندسازی نیروهای انسانی کرده‌اند. همین موضوع باعث ایجاد یک بازار پویا در صنعت آموزش شده است که موسسات خصوصی را بر آن داشته تا با استفاده از استراتژی‌های مختلف سهم خود از بازار آموزش عالی آزاد را کسب نمایند. در این میان گسترش فناوری‌های نوین، محیط و دیگر عوامل موانعی را بر سر راه آموزش قرار داده است که ارائه راه‌حل متناسب با آن می‌تواند برای موسسات آموزشی راه‌گشا باشد.

شهر تهران به‌عنوان مرکزیت فعالیت‌های اقتصادی و آموزشی مورد توجه موسسات اموزشی مختلف است. تعداد زیاد دانشجویان، مدیران، کارکنان و … در شهر تهران باعث ایجاد یک بازار وسیع برای موسسات مختلف آموزشی شده که موفقیت در این بازار در گرو تدوین یک استراتژی جامع و هدفمند با توجه به نیازهای بازار عرضه و تقاضا است. هر موسسه‌ای که بتواند از نوآوری در امر آموزش و روش‌های نوین آموزشی بهره ببرد و خلاقیت و نوآوری را در اولویت قرار دهد مطمئناً توجه بسیاری را به خود جلب خواهد کرد و این امر سبب توسعه کسب و کار خواهد شد.

بازار آموزشی صنعت ساختمان نیز مستثنی از روند فعلی بازار صنعت آموزش کشور نیست و یک بازار آموزشی با پتانسیل بالا جهت فعالیت‌های آموزشی خصوصی شناخته می‌شود. تعدد تخصص‌های مرتبط با صنعت ساختمان موجب شده است تا بازاری جذاب برای موسسات آموزشی جهت برگزاری دوره‌های توانمندسازی شکل بگیرد. دنیای وسیع نرم‌افزارها، تخصص‌ها در زمینه ساخت و ساز، دوره‌های نظام مهندسی و …، بخش‌های مهم بازار آموزشی صنعت ساختمان را تشکیل می‌دهد. در کنار این موارد دوره‌های آموزشی با محوریت دانش مدیریت نیز برای جامعه مهندسین و مدیران صنعت ساختمان بسیار حائز اهمیت است که بخش مهمی از بازار آموزشی را به خود اختصاص داده است.

صنعت آموزش در حال تغییر است. با این حال آموزش بعنوان یک کالای مصرفی است که برای گسترش و پیشبرد اهداف، مخاطبان باید این کالا را مصرف کنند. در این میان موانعی برای این امر وجود دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

• اثر منفی فناوری

پیشرفت فناوری و رایج شدن استفاده از موبایل و فضای مجازی باعث شده است تا توجه مردم کاهش یابد و به سمت آموزش‌های اینستاگرامی یا تلگرامی و… سوق یابند. همین اثر منفی باعث می‌شود که مخاطبان کالای آموزش را مصرف نکنند و فناوری به‌عنوان یک مانع جهت گسترش کسب و کار صنعت آموزش تلقی شود.

• اثر منفی محیط

محیط اثر بسزایی بر روی دانش‌پذیران دارد. عادی نبودن در محیط زندگی تنش‌هایی را به دانش‌پذیران منتقل می‌کند که باعث می‌شود ادامه مسیر برای هر شخصی سخت و یا گاهی با تغییراتی زیادی همراه باشد. شرایط موجود در محیط بعنوان یک اثر منفی تلقی می‌شود چرا که هر کدام از مولفه‌های محیط همچون خانواده، دوستان، شرایط مالی و … باعث تغییر رویه‌ی فرد می‌شود. به طور مثال یک فرد در یک دوره‌ی مدیریت زمان شرکت می‌کند و بعد از اتمام دوره به محض حضور در محیط، نظراتش نسبت به مدیریت زمان تغییر پیدا می‌کند و مدیریت زمان را با توجه به شرایط خود یک کار بی‌ثمر تلقی می‌کند.

• نا امیدی از یادگیری

در سال‌های اخیر با توجه به گسترش بازار صنعت آموزش، مدرسینی که تخصص کافی در زمینه آموزش ندارند وارد بازار آموزش شده‌اند. وقتی دانش‌پذیران در دوره‌هایی با مدرسین ضعیف شرکت کرده‌اند و نتیجه لازم را نگرفته‌اند نسبت به تمامی موسسات و مدرسین دید منفی ایجاد شده است. همین موضوع سبب شده  تا دانش‌پذیران از یادگیری نا امید شود و در دوره‌های موسسات یا مدرسین دیگر حضور نیابند.

• کاهش انگیزه

روز به روز انگیزه برای یادگیری کاهش می‌یابد. فرهنگ به سمتی سوق پیدا کرده است که آموزش‌های سخت و پرزحمت کنار گذاشته شده و مردم بدنبال راه‌های میانبر و ساده‌تر هستند. همین امر نشان دهنده‌ی کاهش انگیزه در افراد جامعه است.

موارد بررسی شده در این مقاله جزء چالش‌های حال حاضر صنعت آموزش به حساب می‌آیند که توجه ویژه به این موارد و ارائه راهکارهای کارشناسی شده می‌تواند روند صنعت آموزش را متحول سازد و بهره‌وری آموزشی را افزایش دهد.